سیر تحولات سیاسی و اجتماعی یزد در دوران مشروطه

در دههء نخست انقلاب مشروطه،یزد شاهد حوادث و آشفتگیهای فراوانی بود.حاکمان یزد در زمان مظفر الدین شاه،قبل از وقوع انقلاب مشروطه،به دلیل ضعف جسمی و روحی شاه،بسیار گستاخ بودند و مستبدانه به غارت و چپاول و گرفتن اضافه جمعهائی بر مالیات از اهالی یزد می پرداختند.اهالی یزد،با بست نشینی و تحصن اعتراض می کردند،ولیکن هر حاکم جدید به نوع دیگری به آزار و اذیت ایشان می پرداخت.قحطی، خشکسالی و شیوع وبا نیز مزید بر علت بود.اقلیتهای مذهبی چون زرتشتیان نیز،تاوان سنگینی می پرداختند. پس از امضا شدن فرمانم مشروطیت،نهضت مشروطه خواهی در یزد شکل گرفت و حاج محمد تقی مازار،نقش برجسته ای در آن نهضت داشت.زرتشتیان یزد نیز طرفدار مشوطه بودند،ولیکن چون حاکمان یزد همچنان همان افراد سابق بودند،درگیریهای شدیدی پیش آمد که به کشته شدن حاج محمد تقی مازار و ترور پرویز شاهجهان،تاجر زرتشتی انجامید.اعتراض عمومی مردم یزد به تصویب مالیات،تشکیل انجمن ولایتی،تعیین نمایندهء یزد برای دور اول مجلس،محاصره شدن یزد به دست دزدان فراغه ای و چپاول آن به دست نظامیان بختیاری در زمان حکومت سران بختیاری بر یزد،توقیف و دوخته شدن دهان شاعر مبارز،فرخی یزدی نیز از جملهء دیگر موارد بررسی است.